Zygmunt III Waza. DONATYWA wagi 20 dukatów 1617, Gdańsk - RZADKOŚĆ
Opis
Aw.: Popiersie króla z gołą głową w zbroi z dekoracją roślinną. Na zbroi płaszcz spięty broszą. W górnej części napierśnika medalion, na piersi Order Złotego Runa. U dołu na zbroi data 1617 i inicjały medaliera S.A. Pod ramieniem drobne litery DC, na koronce, nad ramieniem rok 1617 i litery AVHh (Hernan Han). W otoku od lewej napis: SIGISMVNDVS III DG POLONIÆ ET SVECIÆ REX D PRVSSIÆ
Rw.: Panorama miasta i jego fortyfikacji widziana od południowego zachodu. Na pierwszym planie tereny podmiejskie przecięte kanałem Raduni. Na błoniach postacie pieszych, jeźdźcy, zaprzęgi konne, po drugiej stronie drzewa i zabudowania z widocznym żurawiem studziennym. W środkowej części ufortyfikowane miasto z zaznaczonymi bastionami, wieżami kościołów i ratuszem, powyżej widok na rzekę Wisłę wraz z ujściem. Na morzu statki i okręty, z lewej latarnia twierdzy w Wisłoujściu. Z prawej nad linią morza, oraz na wysepce wiślanej data 1620. U dołu rok 1619. Na wijącej się tyle miasta rzece napis VISTVLA F, wyżej rok 1620. Wewnątrz miasta nad wieżami kościoła mariackiego miniaturowy napis: CAM PUB (camera publica?). U dołu na wpływającej do miasta rzece napis: RADVNIA F. Poniżej, na zaznaczonej schematycznie strzelnicy ogrodowej data 1619, po prawej inicjały medaliera S.A. U góry ozdobny kartusz z herbem miasta podtrzymywany przez dwa putta, wyobrażające postaci anielskie z rogiem obfitości. W pół otoku u góry: CIVITAS GEDANENSIS F F (miasto Gdańsk wybić nakazało).
W 1617 roku Rada Miasta zleciła wykonanie wielkiej donatywy. Praca nad projektem tej monety trwała niemal trzy lata, została ukończona dopiero w 1620 roku. Moneta nosi na sobie aż trzy daty 1617, 1619 i 1620, dokumentują one proces jej modelowania. Donatywa przedstawia popiersie króla z odkrytą głową, w paradnej zbroi, bogato dekorowanej motywem wici roślinnej rozetami, gwiazdami i nitami. Na ramieniu płaszcz spięty dużą broszą a na piersi Order Złotego Runa. Na rewersie znajduje się pierwsze w polskiej numizmatyce wedutowe (z lotu ptaka) przedstawienie panoramy miasta.
Rewers z widokiem miasta, może być uważany za swoisty portret Gdańska, ukazuje widok miasta z fortyfikacjami i zaznaczonymi ważniejszymi budowlami. Na donatywie widzimy otoczone fortyfikacjami miasto z odwzorowaną topografią układu ulic i kamienic Gdańska. Za miastem widać ujście Wisły i zatokę pełną statków, a przed wałami miasta zarys linii Raduni, wnikającej w miasto. Zaakcentowane są wieże kościoła Mariackiego i Ratusza Głównego Miasta. Na donatywie umieszczono nazwy dwóch rzek: Raduni i Wisły. Radunia symbolizuje wewnętrzny krwiobieg handlowego miasta z setkami warsztatów zlokalizowanych nad jej brzegami, druga Wisła to arteria łącząca miasto z jego naturalnym zapleczem, Królestwem Polskim. Donatywa została wymodelowana przez znakomitego gdańskiego Medaliera Samuela Ammona. Projekty do niej wykonał wybitny malarz gdański Herman Han obok inicjałów S A znalazły się, także jego sygnatury AVHK: A(bgerise) V(on) H(erman) H(an) – wykonał –Herman Han. W archiwum gdańskim zachował się wpis, iż za sporządzenie rysunków (projektu) do portugała, Rada Miasta zapłaciła mu 18 marca 1617 roku 10 grzywien srebra. Wszystkie znane monety tego typu zostały wykonane metodą odlewania. Do dzisiaj dochowały się cztery egzemplarze. Znajdują się one w zbiorach; Czapskich w Krakowie, w Dreźnie i w Ermitażu. Nieznany jest los egzemplarza wystawionego w 1911 roku, na aukcji dubletów ze zbiorów Ermitażu. Wystawiona przez nas donatywa to najlepiej zachowana, najdokładniej wykonana ze wszystkich dotychczas znanych. Charakteryzuje się doskonałym odzwierciedleniem szczegółów. Można odczytać najdrobniejsze literki w nazwach, datach a także inicjały medalierskie i detale dekoracji zbroi. Szczytowe osiągnięcia sztuki medalierskiej XVII w. Gdańska. Jedyny dostępny egzemplarz na rynku.
Literatura: Czapski 1368 (tylko srebro); Czar srebra, magia złota, Malbork (2007) II.137 ; Kaleniecki nie notuje
Dawne aukcje: Riechmann 03.1918,17 (72,1); Hess 10.1929,1970 (72,1) - (ten egzemplarz)
Aukcje: Schulman 11.1982, 1184 (72,08) (ten egzemplarz)
Zbiory: MNW (49,37)