Aw.: Zwrócona w prawo głowa Ludwika XIV w wieku dziecięcym. Pod nią sygnatura medaliera J[ean]•MAVGER•F[ecit]• (Jean Mauger wykonał). W otoku napis: LUDXIIII FR ET NAV REX CHRISTIANISS (Ludwik XIV, król arcychrześcijański).  
Rw.: Jeździec (wojewoda Krzysztof Opaliński) w stroju polskim na koniu prowadzonym przez Boga małżeństwa Hymen. 
W otoku napis: LUDOVICA MARIA GONZAGA WLADISLAO IV.POLONORUM REGI COLLOCATA (Ludwika Maria Gonzaga Władysławowi IV, królowi Polski, dana w małżeństwo). Poniżej: VI•NOVEMBRIS / M•DC•XLV• (6 listopada 1645).

Po raz pierwszy notowany na aukcji, nie udało nam się odnaleźć żadnego innego egzemplarza na rynku ani w kolekcji. Jedyne znane nam egzemplarza znajdują się w kolekcji Zamku Królewskiego jednak wszystkie wybite w brązie. 

Jest kilka teorii na temat powstania tych medali. Medal wybito dla upamiętnienia przybycia poselstwa polskiego do Francji oraz zaślubin per procura Ludwiki Marii Gonzagi i Władysława IV, czego w imieniu króla dopełnił wojewoda poznański Krzysztof Opaliński w 1645 roku. Jednak inaczej interpretował te numizmaty E.Hutten-Czapski, który uważał, że chodziło o zaręczyny i przyjęcie poselstwa.

Na awersie przedstawiono małoletniego wówczas króla Francji Ludwika XIV z tradycyjnym tytułem króla arcychrześcijańskiego, na rewersie zaś wojewodę Krzysztofa Opalińskiego w stroju polskim na koniu, którego prowadzi grecki bóg małżeństwa Hymen. 

Ludwika Maria Gonzaga Władysławowi IV, królowi Polski, dana w małżeństwo 1645. Druga z odmian tę ostatnią inskrypcję ma w otoku, a w odcinku zamieszczono datę upamiętnianego wydarzenia – 6 XI 1645. 

Nie można wykluczyć, że w pewnym zakresie inspiracją dla rytownika do wykonania rewersu była relacja damy dworu Anny Austriaczki, pani Motteville, którą przywołał w swej pracy E. Raczyński (1845b, s. 60–64). Na medalu widać bowiem kilka szczegółów obecnych również w przekazie Francuzki – chodzi m.in. o strój polski czy brodę Krzysztofa Opalińskiego. 

Łącznie znanych jest pięć odmian tych medali: trzy awersu i dwie rewersu (Gumowski 1939, s. 104). Wszystkie egzemplarze ze zbiorów ZKW zostały wybite tym samym tłokiem strony głównej i dwoma odwrotnej.

Jean Mauger

Paryż, pocz. XVIII w. (?)

1) nr inw. ZKW.N.42

brąz, bity, 41 mm, 26,79 g

z kolekcji Stanisława Gawrońskiego z Szukli

2) nr inw. ZKW.N.830/2530 (il.)

brąz, bity, 41 mm, 35,23 g

z kolekcji gen. Jerzego Węsierskiego

3) nr inw. ZKW.N.830/2531

brąz, bity, 41 mm, 26,85 g

z kolekcji gen. Jerzego Węsierskiego

Numizmat został wykonany przez francuskiego rytownika Jeana Maugera (1648–1722), który urodził się już po upamiętnionym przez siebie wydarzeniu. Czynny był w Paryżu od ok. 1677 roku i pracował w tamtejszej mennicy. Swoje prace sygnował I. MAVGER F., MAVGER F. czy też samą literą M. Posiadał m.in. tytuł królewskiego medaliera. Był autorem utrwalonej na medalach historii panowania Ludwika XIV, której znaczna część powstała w latach 1700–1703. Na tej podstawie M. Gumowski czas powstania tych medali oszacował na początek XVIII wieku.

Dodatkowo ciekawostka, nieznana okrągła punca kolekcjonerska na rancie na godzinie 12:00. Punca ta występuje na wielu bardzo rzadkich monetach i medalach polskich i z polską związanych, niestety do dziś ówczesny kolekcjoner pozostaje anonimowy. Tutaj sprzedany portugał królewski o wadze 10 dukatów również z taką samą puncą: https://archiwum.niemczyk.pl/product/150484/zygmunt-lll-waza-portugal-10-dukatow-1612-krakow-ex-potocki-collection

Ekstremalnie rzadki medal, po raz pierwszy na aukcji w Polsce. 

Pięknie zachowany egzemplarz z wiekową delikatną patyną. Jedyna szansa na uzupełnienie kolekcji o tak unikalny medal. Polecamy do najlepszych kolekcji. 

Literatura: Katalog Zbiorów Zamek Królewski w Warszawie: Medal polskie i z Polską związane z okresu Pierwszej Rzeczpospolitej; Gumowski 1939, s. 103 ; Hutten-Czapski 1957, t. 4, s. 355 ;  Louis XIV 1702, s. 16; Album rycin 1822–28, nr 82; Bentkowski 1830, s. 35, nr 127; Reichel 1842b, s. 177, nr 1302 (srebro);

https://kolekcja.zamek-krolewski.pl/obiekt-17988-medal-na-zareczyny-wladyslawa-iv-i-ludwiki-marii-gonzagi