Władysław IV Waza. Półportugał medalowy wagi 5 dukatów bez daty, Bydgoszcz - RZADKOŚĆ R8
Opis
Aw.: Popiersie króla z odkrytą głową w prawo. W zbroi dekorowanej na ramieniu głową lwa, z szerokim kołnierzem obszytym koronkami. W otoku: VLADIS IV DG REX POL M DUX LITV RVSSIAE
Rw.: Pod koroną czteropolowa tarcza herbowa, zdobiona wolutami. W tarczy: Orzeł Polski, trzy korony – Szwecja, Pogoń - Litwa, Lew na pasach – Gotlandia. W środku mała dwupolowa tarcza z herbem Snop Wazów i z herbem rodowym Habsburgów. Po bokach inicjały I-I (Jakub Jakobson - kierownik mennicy bydgoskiej). W otoku: PRUS MAS SAM LIV NEC NON – SUE GOT VAN HÆ RED REX
Jakub Jakobson van Emden, generalny zarządca mennic koronnych, sprowadził do Bydgoszczy medaliera Jana Höhna, powierzając mu zadanie wykonania stempli i wybicia okazałych portugałów i półportugałów. Zgodnie z tradycją, monety takie były przeznaczone do osobistej szkatuły królewskiej celem ich rozdania.
Półtalary medalowe nie pełniły roli monety obiegowej, miały charakter nagrodowo-podarunkowy. Stąd nie było konieczności ścisłego przestrzegania obowiązującej wagi przynależnej dukatom. Półtalar medalowe to monety bardzo rzadkie. Są przykładem barokowej sztuki medalierskiej. Jan Höhn, okazał się mistrzem sztuki medalierskiej, to sprawiło, że zyskał uznanie króla i dworu. W 1636 roku osiadł w Gdańsku, Spod jego ręki wyszło wiele stempli monet, jak i medali. Tworząc stemple Jan Höhn nawiązywały do modnych w sztuce baroku elementów zdobniczych, takich jak woluty, ozdobniki, putta. Wyjątkowo starannie wykonany jest awers z portretem króla. Król został przedstawiony bez korony, a mimo to nie został zaburzony majestat władcy. Ramię królewskiej zbroi jest dekorowane powiększoną lwią głową, co nawiązywało do hagiografii Władysława, gdzie prezentowano króla jako wielkiego wojownika, który powstrzymał Szwecję, Turcję i Moskwę. Ciekawa jest heraldyka tych monet. Widnieje na nich niespotykana w mennictwie Wazów tarcza herbowa, z herbem domu Habsburgów i Wazów. Był to efekt nie tyle współpracy Wazów z Habsburgami, co hołd króla wobec matki Anny Habsburżanki, żony Zygmunta III. Podobna sytuacja miała miejsce za panowania Zygmunta Starego, gdy w polu sercowym tarczy herbowej również pojawił się herb Habsburgów, umieszczony z kolei na cześć matki Zygmunta Starego, Elżbiety. Półtalary medalowa tego typu znane są tylko w największych zbiorach.
Złoty półtalar medalowy o znakomitej proweniencji - moneta ze zbioru Henryka Karolkiewicza, skąd w 2000 r. trafił do kolekcji Alici i SidaBelzbergów, ponownie sprzedany w 2008 roku.
Moneta zilustrowana w najlepszym na dzień dzisiejszy opracowaniu „Złoto czasów dynastii Wazów” (tom I) Jarosława Dutkowskiego (str. 400).
Friedberg (-); Kopicki 1462 (R8); Kurpiewski – Kamiński 146 (R8); Raczyński 370; H-Czapski 1882 (R5); Frankiewicz 447; Dutkowski „Złoto Wazów”151. (R8)