„W życiu każdego z nas - szczególnie kolekcjonerów - zdarza się taka chwila, kiedy widzisz obiekt tak rzadki, że zapamiętasz go do końca życia, a jeszcze dokładniej, gdy przyjmujesz go na własną aukcję. Kojarzysz go tylko z opowieści, kiedy (będąc młodym chłopcem) słyszałeś w domu legendy o słynnych wielodukatowych monetach wybitych w Polsce Królewskiej.  
Jedna z najbardziej spektakularnych polskich monet, 100-dukatówka koronna z 1621 r. i wybite jej stemplami monety innych nominałów (w tym oferowana 50-dukatówka) są najwybitniejszym dziełem polskiej numizmatyki” – Michał Niemczyk

Awers.: Popiersie królewskie z gołą głową w bogato dekorowanej ornamentem z wici roślinnych i rozet zbroi. Naramiennik zbroi ozdobiony maszkaronem w kształcie głowy lwa. Na pancerz wyłożony szeroki kołnierz koszuli ozdobionej koronkami. Na piersi łańcuch Orderu Złotego Runa z insygnium. Pierś opasana szarfą dowódcy, zawiązaną ozdobnym węzłem zakończonym brabancką koronką. W dekorację zbroi wpisano trzykrotnie datę 1621: pod blachą naramiennika, na kokardzie pod węzłem i pod kokardą na samym brzegu stempla. Na napierśniku, nad środkiem dolnej obwódki, inicjały medalierskie: S.A (Samuel Ammon). Wokoło zewnętrzna obwódka wieńcowa, w otoku: *SIGISMVNDVS∙III∙D∙G∙POLONIÆ∙ET∙ SVECIÆ∙REX*

Rewers.: Pod dużą koroną ozdobioną barokowymi dekoracjami 9-polowa tarcza herbowa. Na zewnątrz 4-polowa tarcza polsko-litewska z Orłem i Pogonią, wewnętrzna (mniejsza 4-polowa) tarcza z herbami Szwecji i Gotlandii (3 korony i lew, w środku mała tarcza z herbem Snop – rodu Wazów). Po bokach tarczy ozdobne festony i konsole, na których ustawiono stojące na jednej nodze żurawie. U dołu tarczy mała główka anioła. Całość opasana łańcuchem Orderu Złotego Runa. Rok 16- 21 na szczycie korony. Dodatkowo miniaturowa rozdzielona data 16 –Z1 ukryta w konsoli po bokach herbu. Przy szponach żurawi inicjały II-VE (Jakub Jakobson van Emden generalny nadzorca mennic krajowych). Po bokach tarczy w dekoracji konsoli miniaturowe inicjały medalierskie S-A (Samuel Ammon). Wokoło zewnętrzna obwódka wieńcowa, w otoku: MAGNVS DVX LITVAN RVSS PRVSS MAS SAM LIVON ZC

Historia
Studukatówka koronna z 1621 r. i wybite jej stemplami monety innych nominałów, w tym oferowana powyżej 50-dukatówka, należą do jednych z największych i najrzadszych monet na świecie. Wykonano ją w mennicy koronnej w Bydgoszczy. Emisja ta wiązana jest ze zwycięstwem odniesionym w 1621 roku pod Chocimiem nad armią turecką. Z taką wykładnią wystąpił Jan Albertrandi (1731-1808) opisujący w 1773 roku egzemplarz 100-dukatówki z kolekcji króla Stanisława Augusta. Taka interpretacja jest wiarygodna, jako że większość znanych egzemplarzy w złocie o masie 30, 40, 50, 60, 70, 80, 90 i 100 dukatów powiązana była z kolekcjami królewskimi i magnackimi. Moneta ta to jeden z najświetniejszych okazów sztuki medalierskiej polskiego baroku. Kompozycja i treść inskrypcji w postaci artykulacji królewskich tytułów podkreśla państwowy i oficjalny charakter tej emisji. Majestat władzy królewskiej wzmacniają poszczególne elementy kompozycji. Nie stanowią one tylko elementów dekoracyjnych wyobrażenia, ale tworzą ciąg znaczeniowy: popiersie w zbroi z odkrytą głową to symbol odwagi, podkreśla go głowa lwa stanowiąca dekorację naramiennika zbroi. Jest to nawiązanie do tradycji heraklejskiej - symbol często spotykany w antyku. Żurawie stoją na jednej nodze, a w łapach trzymają kamień - to symbol wiecznej czujności. W ikonografii królewskiej znamionują stałą opiekę króla na poddanymi. Główka anioła to atrybut przynależnego królowi prawa łaski. Z kolei wieniec otaczający kompozycję, to nawiązanie do symboliki zwycięskiego władcy. Dodatkowym atrybutem królewskiego majestatu jest Order Złotego Runa. Zygmunt III Waza otrzymał go od króla Hiszpanii Filipa w 1600 roku, odtąd na wszystkich przedstawieniach królewskich był on specjalnie wyeksponowany. Na tej monecie łańcuch orderu znajduje się nie tylko na piersi króla, ale także otacza tarczę herbową. Jest to symboliczne przeniesienie wszystkich cech przypisanych idei Orderu Złotego Runa na króla i całe królestwo.
           Przy kompozycji rewersu Samuel Ammon odwołał się do symboliki doskonałości, jakim jest krąg. Rewers to trzy koncentryczne koła. Tworzą je: łańcuch Złotego Runa, który otacza centrum pola monety z tarczą herbową. Kolejne kręgi to inskrypcja z tytułami królewskimi, a zamyka je zewnętrzna obwódka wieńcowa symbolizująca królewski tryumf, jakim było zwycięstwo odniesione przez Jana Karola Chodkiewicza 9 września 1621 roku pod Chocimiem nad armią turecką dowodzoną przez sułtana Osmana II. Zygmunt III Waza, wysyłając poselstwa z listem wieszczącym chwałę chrześcijaństwa pod wodzą polskiego króla (który odniósł kolejne zwycięstwo nad poganami), dołączał podarunek w postaci tej monety. Trafiła ona także jako królewska nagroda do rąk polskich magnatów. W 1631 roku egzemplarz o wadze 91 dukatów posiadał Krzysztof Radziwiłł hetman polski i litewski, zasłużony w bojach z Moskwą toczonych w latach 1609-1618.

Samuel Ammon – stemple 
           Wybicie tej monety, stanowiącej 10-krotność portugałów, zostało zlecone (zapewne na polecenie króla) Jakubowi Jakobsonowi van Emden - generalnemu dzierżawcy mennic królewskich w mennicy w Bydgoszczy. Ten zatrudnił do wykonania stempli Samuela Ammona z Gdańska. Przy ich projektowaniu Ammon odwołał się do wizerunku wybitej w tymże roku 30-dukatowej donatywy gdańskiej, oraz podwójnego portugała wybitego przez siebie w Bydgoszczy w 1617 roku. Wszystkie te monety mają podobny wizerunek królewski: król z gołą głową w paradnej zbroi zwrócony w prawo. Przy kompozycji portretu królewskiego Ammon opierał się na wizerunkach królewskich znanych z oficjalnych grafik, jednak szczegóły dekoracji królewskiego ubioru i elementy wyglądu zbroi brał z natury. Być może kopiował zbroje z arsenału malborskiego lub zdobiące wnętrze dworu Artusa w Gdańsku. Niezwykle charakterystyczny jest kołnierz koszuli wyłożony na zbroję, taką krezę spotykamy na ortach gdańskich i widzimy w malarstwie malarza gdańskiego Hermana Hahna portretującego patrycjuszy gdańskich. Ammon współpracował z Hermanem Hahnem przy projektowaniu donatyw gdańskich w 1614 i w 1617 roku. Wizerunek królewski oraz szereg drobnych elementów dekoracyjnych zbroi i tarczy królewskiej nie jest podobny do oficjalnych królewskich portretów namalowanych przez Tomasza Dolabellę czy Marcina Kobera, nadwornych malarzy Zygmunta III. Portrety ich pędzla były kopiowane przez ówczesnych grafików i stanowiły oficjalny wzór królewskiego przedstawienia.
              Bardziej szczegółowo opisał te monety E. Raczyński w 1838 roku. Znamy odbitki o różnej wadze: od 30 do 100 dukatów. Te o wadze 100 i zapewne 90 dukatów wybito w 1621 roku. W latach następnych tym samym stemplem, z widocznymi poprawkami, odbijano je w złocie oraz w srebrze. Późniejsze odbicia w złocie znane są w wadze 30 do 80 dukatów. 
Egzemplarz o wadze 30 d.(zbiór w Berlinie i Chełmiński), 40 d. (Zamek Królewski w Warszawie), 50 d. (Karolkiewicz potem zbiór Belzbergów), 60 d.(Chełmiński, Sawicki), 70 d. (aukcja Glendinga w 1964 roku) i 81 dukatów (ze zbioru J. U Niemcewicza (1757-1841) - licytowany na aukcji we Francji w 1995 roku.

Stan zachowania i rzadkość
Moneta najwyższej klasy odbita tym samym stemplem, co najdroższa moneta polska 100 dukatów (sprzedana za ponad 8.000.000 złotych w 2018 roku w USA) oraz druga najdroższa moneta polska 80 dukatów (sprzedana za ponad 4.400.000 złotych w 2022 roku w USA). 
Bardzo dobrze zachowana moneta, naturalny połysk menniczy oraz delikatna wiekowa patyna. Oferowany egzemplarz charakteryzuje się niedobiciami na awersie i rewersie. Możliwe, że stemple użyto wtórnie aby dobić kilka egzemplarzy na magnatów lub członków rodziny królewskiej. Oferowany egzemplarz w pełni oryginalny i nadzwyczaj rzadki egzemplarz, zachwycający swoją urodą i efektownością.
Przykład wielkiej potęgi polskiego narodu za czasów panowania dynastii Wazów. Jedna z największych i najrzadszych dostępnych monet na rynku aukcyjnym na świecie. 
Polecamy do najlepszych kolekcji. Okaz muzealny. Rzadkość najwyższej klasy.

Kolekcje muzealne
• Franciszek hr. Potocki (zaginiony egzemplarz)
• Ermitaż, St. Petersburg; moneta ze skarbu z Ławry Peczerskiej (1898 r.)

Dawne aukcje i zbiory
• Merzbacher 1910 poz. 243;
• Monnaies…M.E.Bourgey, Paris 1974;
• Stack NY grudzień 1995, poz. 821; 
• kolekcja Henryka Karolkiewicza 2000, poz.2222; 
• Stacks NY, Belzberg Collection 2008, poz. 1006
• Antykwariat Numizmatyczny Paweł Niemczyk 2008
• DESA Unicum 2020, poz 19
• Antykwariat Numizmatyczny Michał Niemczyk 2023

Literatura: 
• Marian Gumowski, Medale Zygmunta III, Kraków 1924, s. 95, poz.79
• Friedberg 75
• Kopicki 1446 (R8)

• Kopicki (2007) 1087f (R8)  
• Jasek Monografia Studukatówki z 1621 roku str 93 
• Dutkowski Złoto Wazów 98 (R8)