Zygmunt III Waza. Medal na Zwycięstwo Smoleńskie, bez daty (1617), srebro
Opis
Aw.: Popiersie króla z gołą głową, w zbroi dekorowanej motywami roślinnymi. Przez pierś przełożona szarfa dowódcy, na piersi Order Złotego Runa. W otoku: SIGISMVNDV III DG POLONIAE ET SVECIAE REX
Rw.: Widok z lotu ptaka na umocnienia ostrzeliwanego Smoleńska. Po obu stronach Dniepru rozlokowane wojska polskie, oblegające miasto. Na rzece miniaturowa jej nazwa BORYSTHENES-F-LVVIVS. U góry dewiza: DVM VINCOR LIBEROR (Gdym zwyciężone, wolność odzyskuję). U dołu napis w dwu wierszach: SMOLENSCVM CAPTVM / DE IVNY ANNO 1611 (Smoleńsk zdobyty dnia 13 czerwca 1611 roku). Poniżej miniaturowe, inicjały medalierskie i data wykonania stempla 16 S-A 17.
Medal został wybity w złocie w 1617 roku, przez Samuela Ammona, jako dar dla króla polskiego. Na dworze w Krakowie, z królewskiego egzemplarza zostały wykonane złote i srebrne odlewy. Samuel Ammon starał się przez kilka lat o audiencję u króla Zygmunta III, przesyłając królowi swoje prace, między innymi i ten medal. Jednak do spotkania z królem doszło dopiero w 1621 roku. Samuel Ammon pracował w mennicy w Gdańsku w latach 1615-1622, wykonywał też stemple portugałów dla mennicy w Bydgoszczy. Należał do najwybitniejszych medalierów swoje epoki, na uwagę zasługiwała delikatność rysunku i doskonałe odwzorowywanie szczegółów dekoracyjnych królewskiej zbroi. Przy kompozycji tego artysta wzorował się na dużym królewskim medalu z 1611 roku, ukazującym zdobycie Smoleńska. Odzyskanie twierdzy było jednym z ważniejszych zwycięstw, związanych z panowaniem Zygmunta III. Stąd odwołanie się przez Ammona do tego tematu, dało mu możliwość zaprezentowania swojego talentu, który na pomniejszym przecież krążku ukazał takie samo bogactwo szczegółów, jak inny artysta na wielkim medalu. Medal znany jest tylko w odlewach. W kolekcji E. Hutten Czapskiego i Andrzeja Potockiego znajdowały się egzemplarze złote. W tymże zbiorze był jeszcze egzemplarz srebrny.
Literatura: Hildebrandt (1876) I.21; Gumowski (1924) 62; Stahr (1990) s.72; HCz. 10236 (Au)