Zygmunt III Waza. Półportugał 1620, odbity stemplem talara, Bydgoszcz
Opis
Aw.: Półpostać króla w koronie i w zbroi z mieczem opartym o ramię i jabłkiem panowania.
Na piersi Order Złotego Runa. Zbroja przepasana szarfą dowódcy.
Za ramieniem ozdobna chusta.
W otoku: SIGIS III D G REX POLO M D LIT RVSS PRVS MAS
Rw.: Pod dużą koroną dziewięciopolowa tarcza z herbami Polski i Szwecji. W środku mały herb
Snop Wazów. U dołu w owalnej tarczy herb Sas (Mikołaj Daniłłowicz podskarbi wielki koronny).
U dołu nominał 6-0. Rozdzielona data 16-20 po bokach tarczy, poniżej inicjały
II-VE (Jakub Jakobson van Emden). Całość opasana łańcuchem Orderu Złotego Runa.
W otoku: SAM LIVÆ NEC NO SVE GOT VAND Q HRI REX
Bardzo rzadka emisja półportugała koronnego wybita w Bydgoszczy w 1620 roku stemplami talara koronnego, na polecenie
Jakuba van Emden generalnego dzierżawcy mennicy koronnych. 5 dukatów wybite tym stemplem znajduje się w zbiorach publicznych Czapskich w Krakowie i Ossolineum we Wrocławiu. Portugały i półportugały Zygmunta III były wybijane według ordynacji Jana Firleja z 10 XII 1590. Stwierdzała ona, że należy je wybijać bez podatku na rzecz skarbu, tylko po kosztach produkcji, co potwierdzał dokument:
(…)Lecz od ciężaru tego wyjęte i wolne będą, według zwyczaju przyjętego we wszystkich mennicach, sztuki złote wagi 5 i 10 dukatów, które ku czci J. Król Mości i z jego popiersiem, celem rozdania w podarunku są bite(…). Używanie do wybijania portugałów stempli talarów, obniżało koszty mennicy i jak się można domyślać, stanowiło dodatkowy zysk dzierżawcy. W czasie panowania Zygmunta III Wazy wiele portugałów i półportugałów odbito używając stempli do bicia talarów. Egzemplarz Ossolineum pochodzi z dawnej kolekcji Henryka Lubomirskiego stworzonej na bazie pamiątek rodowych. Obecność tej monety w zbiorach Lubomirskich może być potwierdzeniem drugiej części przytoczonego dokumentu, stwierdzającego, że bito je celem rozdania przez króla, zasłużonym
magnatom i dworzanom. Najwyższej klasy numizmat. Jedyny dostępny egzemplarz na rynku kolekcjonerskim.
Ślad po usuniętej zawieszce.
Kopicki. 1349 R8; Friedberg (-); H-Cz. 7490; Tyszkiewicz (-)