Stefan Batory. Dukat koronny 1586, Poznań, UNIKAT
Opis
Aw.: Popiersie w koronie i w zbroi bez wewnętrznej obwódki, w prawo.
W otoku napis przedzielony słabo widoczną rozetą: STEP D G RE X POLO
Rw.: Pod koroną czteropolowa tarcza z małą tarczą z herbem rodu Batorych (Wilcze Kły). U dołu mała tarcza z herbem Przegonia (Jana Dulskiego podskarbiego wielkiego koronnego). W napisie litery N odwrócone. W otoku: M DL RV PR VP RIN TRAN 86 znak menniczy „haki” (Teodor Busch, mincmistrz 1584-1586)
Niezwykle rzadki dukat koronny z mennicy w Poznaniu, jedyny dochowany do naszych czasów egzemplarz. Na przełomie 1585 i 1586 roku Stefan Batory rozpoczął przygotowania do wyprawy wojennej na Moskwę. Przewidując konieczność opłacenia zaciągów wojskowych, najpierw w siedmiogrodzkiej Nagybanya, potem także w mennicach koronnej, litewskiej, a także gdańskiej przystąpiono do przebijania zapasów złota na dukaty. Mennice w Nagybanya i w Gdańsku, wybijające regularnie dukaty, nie miały problemów z realizacją królewskiego zamówienia. Znacznie większy problem wystąpił w Koronie i na Litwie. Tam nie tylko musiano przygotować stemple do nowej emisji, ale przede wszystkim zgromadzić wystarczające zapasy kruszcu. Z mennicy poznańskiej znamy dwie odmiany stempli awersu: z obwódką i bez obwódki wokół popiersia. Dukat bez obwódki mógł posłużyć jako próba nowego stempla. Do regularnego wybijania dukatów wykonano drugi stempel, na którym królewskie popiersie otoczono obwódką a napis uzupełniono o brakujące znaki interpunkcyjne. Proces przygotowania produkcji w mennicy koronnej trwał znacznie dłużej niż w gdańskiej i został szybko przerwany śmiercią króla 12 grudnia 1586 roku. Wszystkie znane dukaty koronne Batorego mają ten sam rewers. Do tej pory znany był awers z obwódką wokół popiersia królewskiego. Typ bez obwódki pojawia się po raz pierwszy. Moneta ta została pierwotnie opisana w 1984 roku w Biuletynie Numizmatycznym na podstawie wcierki ołówkowej, nadesłanej od chcącego zachować anonimowość numizmatyka. Rok później, w kolejnej nocie umieszczonej w Biuletynie Numizmatycznym, opublikowano jego czarno-białą fotografię. W 2007 roku, E. Kopicki publikując uzupełnienia do skorowidza pieniędzy polskich, również odnotował istnienie tej odmiany. Na podstawie tego samego czarno-białego zdjęcia, dukat opisano i zilustrowano w katalogu Złoto czasów dynastii Jagiellonów w 2010 roku. Wszystkie dotychczasowe publikacje odwołują się do tego samego egzemplarza. W podręczniku J. Tyszkiewicza dukat ten został wyceniony na 1500 marek w złocie i zaopatrzony dodatkowo w znak zapytania, co było wskazówką dla ówczesnych kolekcjonerów, że monety takiej w handlu nie spotkał.
Gięty. Uszkodzenia powierzchni.
Kopicki. 562 R* jako UNIKAT; Friedberg(-); Kurpiewski. 241 jako UNIKAT;
Dutkowski, (Złoto Jagiellonów) 92- R8-; Kaleniecki. -;Tyszkiewicz 1500 (?)
Noty: BN 11-12/1984, s.210; BN 9/10 1985, s.192; Kopicki(BN 3/2007, s. 167)