Pomorze Gdańskie, Świętopełk ll (1219/20-1266), Brakteat, typ Cervus — odmiana
Opis
Jeleń w lewo, przed nim krzyż, pod nim kropka.
U dołu wzdłuż obwódki pseudolegenda CCC V
Brakteat nieznanego dotychczas typu, jednakże bardzo podobny do brakteatu Cervus, znalezionego
w trzech egzemplarzach podczas wykopalisk archeologicznych w Gdańsku (1 egz. przy ul. Podwale Staromiejskie 57 i 2 egz. przy ul. Tartacznej 2; waga 0,1, 0,131 i 0,112 g). Na naszym okazie jeleń jest zwrócony
w przeciwną stronę niż na znanych dotychczas (wyobrażony jednakże bardzo podobnie). Oryginalny, poprawny napis CERV9 (Cervus, tj. jeleń) został tu zdeformowany do postaci pseudolegendy i nieco inaczej rozmieszczony. Można jednak zauważyć, że znak brachygraficzny w formie niezamkniętej cyfry 9 (oznaczający końcówkę -us) ma tutaj dobry odpowiednik nad literą V w postaci poziomej kreski, czyli ogólnego znaku skrótu. Zależność obecnej monety od brakteatu Cervus nie budzi wątpliwości, pozostaje jednak do ustalenia, czy jest to odmiana pochodząca z tej samej emisji (może z innej mennicy), czy naśladownictwo innego pochodzenia. Mechanizm zmian (lustrzane odbicie, utrata czytelności legendy) jest charakterystyczny dla naśladownictw, podczas gdy zbieżność stylistyczna i metrologiczna przemawiają za odmianą. Wydaje się jednak, że mały zasięg brakteatów Cervus, znanych wyłącznie z Gdańska, nie stwarzał możliwości naśladowania ich w innych miejscach. Wskazywałoby to na zbieżność pochodzenia brakteatów Cccv i Cervus. Jakie to było pochodzenie? Stanisław Suchodolski, znając tylko jeden okaz brakteatu Cervus, z gdańskiego Podwala Staromiejskiego, wysunął tezę, że jest to moneta miejscowa, tzn. Pomorza Gdańskiego. Dwa okazy wykopane później przy ul. Tartacznej potwierdziły tę atrybucję, wskazując wprost na pochodzenie brakteatu z Gdańska. Chronologia jednakże nie została zasugerowana, oprócz oczywistego okresu przedkrzyżackiego (tzn., przed 1308 r.). Forma płaskiego brakteatu
z obwódką z dość grubych, stopionych ze sobą perełek, znana jest w Polsce już od ostatniej dekady XII w. i trwa aż do lat sześćdziesiątych lub siedemdziesiątych XIII w. W zawężeniu tej chronologii chyba nie pomoże treść stempla, słowem i napisem odnosząca się do jelenia — ten bowiem jest bardzo powszechnym, ale i ogólnym symbolem chrześcijanina, czasem też samego Chrystusa. Jego rola jako atrybutu świętych Huberta i Eustachego nie przyda się nam, skoro nie znamy śladów takich kultów na Pomorzu. Być może za to, że figura jelenia ma związek z jelenim rogiem, leżącym na tarczy księcia gdańskiego Świętopełka II (1219/20-1266) na jego pieczęci, znanej z najstarszego odcisku z 1228 roku. Jako emitent tego brakteatu Świętopełk II jest nader prawdopodobny.
Katalogi nie znają; czwarty egzemplarz typu, unikat w odmianie. (BRP)