PRÓBA. Głowa kobiety 5 złotych 1933 – Piękne i rzadkie
Opis
Aw.: Po środku godło: orzeł ukoronowany koroną otwartą, poniżej data: 1933. Przy otoku napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA oraz nominał „5 ZŁOTYCH 5”. Z prawej strony pod łapą orła - herb Kościesza, znak Mennicy Państwowej.
Rw.: Przedstawienie głowy kobiecej w wieńcu z koniczyny na tle dwudziestu ośmiu kłosów zbożowych. Po lewej stronie u dołu - wypukły napis „PRÓBA”.
Pięciozłotówki i dziesięciozłotówki z głową Polonii wybito w wąskim nakładzie 100 egzemplarzy, przy czym okazy zachowane w najznakomitszych stanach uznaje się obecnie za niekwestionowaną rzadkość.
Okoliczności powstania
Na tle licznych rozporządzeń decydujących o monetarnych emisjach międzywojennej Polski, prezydencki dekret z 1932 r. jawi się jako kolejna odpowiedź państwa na intensywnie zmieniające się warunki gospodarcze. Tym razem nowością było jednak założenie, że do obiegu trafią dziesięciozłotowe monety srebrne, które - najpewniej z braku czasu - zdecydowano się wybić wedle projektu zgłoszonego na konkurs jeszcze w 1925 r.
Tradycyjne ujęcie Polonii uosabiającej ojczyznę zaliczane jest do projektów rzeźbiarza i medaliera Antoniego Madeyskiego, który przedstawił modelkę w renesansowym welonie opadającym na włosy, z zasłoniętą szyją oraz w wieńcu koniczynowym służącym za czytelny symbol pomyślności. Dorodne kłosy zboża rozsypane na kształt promieni słonecznych oznaczać mogły urodzaj, jednak mimo zastosowania pozornie prostej symboliki, projekt interpretowany był w latach 30. na dwa sposoby.
Dwie interpretacje rewersu
Mimo braku korony - która wydaje się nieodzownym atrybutem z portretów monarchini - część odbiorców utożsamiała przedstawioną na monecie Polonię z królową Jadwigą. Jak twierdzą eksperci, rzeźbiarzowi pozować mogła jednak Janina Żółtowska, późniejsza żona zaprzyjaźnionego z Madeyskim polskiego attaché wojskowego w Rzymie, choć pozostaje to w sferze przypuszczeń. W mieście tym rzeźbiarz rozwinął swoją pracownię w rodzaj artystycznego salonu, w którym tworzył z przerwami do końca życia. Podobieństwo do profilu królowej Jadwigi nasuwać mogła być może informacja, że Madeyski był również autorem jej sarkofagu znajdującego się w Katedrze Wawelskiej.
Trzeba przyznać, że pełna spokojnego wdzięku głowa kobieca w renesansowym nakryciu głowy i wianku z koniczyny, umieszczona na tle promieniście rozłożonych kłosów, jest doskonałym rozwiązaniem kształtu plastycznego tych monet - pisał Tadeusz Kałkowski w „Tysiącu lat monety polskiej”.
PRÓBA - brąz - 5 złotych 1933 - Głowa kobiety - rzadkość
Bardzo rzadka moneta próbna wybita w brązie specjalnie przygotowanym stemplem.
Nakład - 100 egzemplarzy. Na rewersie wypukły napis PRÓBA.
Wyśmienicie zachowany menniczy egzemplarz. Moneta wybita na źle przygotowanym krążku stąd też defekty powierzchni.
Połysk oraz piękna, równomierna patyna na całej powierzchni monety.
Parchimowicz 145 c