Aw.: Popiersie króla w koronie, w zbroi, z krótką brodą. W otoku: SIGIS AVG REX POLO M D LITV

Rw.: W obwódce sznurowej, pod mitrą wielkoksiążęcą sześciopolowa tarcza herbowa. Data 15-48 po obu stronach korony, rozdzielona. W otoku: MONE AVRE MAG DVCA LITV

Jedna z najrzadszych złotych monet polskich monarchów - najwcześniejszy dukat Zygmunta II Augusta - wybity został najpewniej, kiedy rządy sprawował jeszcze jego ojciec, Zygmunt Stary. Przyszły, niespełna trzydziestoletni następca tronu, od czterech lat samodzielnie panował już na Litwie, z której pochodzi prezentowana emisja. Kiedy w 1548 r. przejął tron Korony, niezwłocznie zamknął mennicę krakowską, przenosząc produkcję do Wilna.

W podręczniku numizmatycznym Józefa Tyszkiewicza rocznik 1548 wyceniono na 900 marek w złocie, oznaczając dodatkowo znakiem zapytania, sugerującym, że autor publikacji nigdy nie zetknął się z egzemplarzem o tej dacie w handlu.

Renesansowy portret

W okresie wybicia monety Zygmunt II August obejmował samodzielne rządy w Koronie jako ostatni monarcha z dynastii Jagiellonów, zaledwie rok po potajemnym ślubie z Barbarą Radziwiłłówną. Zamieszczony na awersie dukata portret w efektownej renesansowej zbroi uznaje się za jeden z najwcześniejszych wizerunków monarchy - z młodzieńczym zarostem, który już w latach 60. zastąpić miała długa, rozwidlona broda, powielana później na większości przedstawień malarskich. Na rewersie dukata, w przeciwieństwie do mennictwa poprzednich władców, zamkniętą koronę zastąpiła charakterystyczna mitra Wielkiego Księcia Litwy, wieńcząca aż sześciopolową herbową tarczę. W jej górnych polach wkomponowano polskiego Orła Białego oraz litewską Pogoń, poniżej kijowskiego św. Michała Archanioła, żmudzkiego Niedźwiedzia oraz Krzyż Wołynia. W sercowym polu tarczy herbowej wije się Wąż Sforzów, macierzysty herb króla. Otokiem, w nawiązaniu do mitry, biegnie skrótowy napis - MONE AVRE MAG DVCA LITV - informujący, że to „moneta złota Wielkiego Księcia Litewskiego”. Zdaniem ekspertów, dukat z 1548 r. zaliczany jest do najrzadszych okazów na rynku kolekcjonerskim, a prezentowany egzemplarz z menniczym połyskiem i rysą biegnącą przez wizerunek króla reprodukowany był w publikacji „Złoto czasu dynastii Jagiellonów”.

Dukaty Zygmunta Augusta należą do najrzadszych monet polskiej numizmatyki.

Rysa na twarzy króla. Piękny połysk. Ekstremalnie rzadka pozycja do najlepszych kolekcji.

Kopicki 3322 (R8); Kurpiewski 3322 (R8); Ivanauskas (2012) 16SA3-1 (RRRR); Friedberg 2; Kaleniecki str. 40; Dutkowski „Złoto czasów dynastii Jagiellonów” 43 (R7) - ten sam; H-Czapski 7127 (R7).