Zygmunt lll Waza. Półportugał (5 dukatów), odbitka w złocie Brandtalara 1629, Toruń

Cena wywoławcza:
250 000  PLN
Cena sprzedaży:
372 000  PLN
Data sprzedaży:
2017-10-21

Opis

Aw.: Herb miasta Torunia między dekoracjami. U dołu inicjały mennicze H-L(Hans Lippe). W polu sześciowierszowy napis: THORVNIA / HOSTILITER OPPVGNA/ TA ET DEI AVXILIO FOR / TITER CIVIBVS DE/ FENSA DIE XVI FEBR / ANNO MDCXXIX (Toruń przez nieprzyjaciół oblężony, a przez obywateli dzielnie broniony).
Rw.: Panorama ostrzeliwanego Torunia, spowita dymem, widziana z Kępy Bazarowej. Po Wiśle płynie sześć łodzi i barek. Widoczny fragment mostu wychodzącego z Bramy Mostowej. Za murami zabudowa miejska i najważniejsze budowle, kościół św. Jana i ratusz. Napis poprzedza duża lilia. W otoku dewiza: FIDES ET CONSTANTIA PER IGNEN PROBATA (wierność i wytrwałość ogniem wypróbowana)

Bezpośrednim powodem wybicia serii srebrnych talarów i złotych półportugałów w Toruniu, była chęć upamiętnienia obrońców miasta, którzy w lutym 1629 roku stawili opór armii szwedzkiej pustoszącej Prusy. 16 lutego generał Wrangel z liczącym 6000 żołnierzy korpusem podszedł pod Toruń, od strony przedmieścia Mokre. Miasto dysponowało niewielkimi siłami, na które składało się 350 żołnierzy i 1100 powołanych pod broń mieszczan. Nad siłami miejskimi dowództwo objął pułkownik Gerard Denhoff, oraz burmistrz Jan Peuss. Pojawienie się Szwedów pod murami miasta nie było zaskoczeniem, miasto szykowało się do obrony. Opatrzono mury i ustawiono działa na pozycjach. Żądanie kapitulacji zostało przez Radę Miasta odrzucone. Odpowiedzią był ostrzał artyleryjski, prowadzony przez wojska szwedzkie. Oddziały generała Wrangla dysponowały jedynie działami polowymi, które nie były w stanie skruszyć murów miasta. Gdy obrońcy Torunia użyli ciężkiego działa zwanego mnichem, które zadało atakującym spore straty, wojska szwedzkie po dwudniowej wymianie ognia wycofały się, i odstąpiły od oblężenia Torunia. W pierwszą rocznicę zwycięstwa nad wojskami oblegającymi Toruń, Rada Miasta postanowiła: „...corocznie od bieżącego roku poczynając w dzień 16 lutego uroczyście obchodzić wielkie ocalenie”… Ponadto na pamiątkę tego wydarzenia postanowiono wybić złote i srebrne monety. W tym celu została otwarta własna – nieczynna od 150 lat mennica. Na kierownika mennicy zaangażowano Hansa Lippe, dawnego probierza w mennicy bydgoskiej. Rytownikiem stempli został Henryk Hema, którego inicjały H-H, pojawiają się na niektórych monetach. Nakład talarów oscylował rokrocznie koło 100 sztuk, jako, że otrzymywać go mieli wszyscy członkowie ordynków oraz szczególnie zasłużeni obrońcy. Ordynki były to zgromadzenia obywateli, gdzie ordynkiem pierwszym był patrycjat i rajcowie, drugim kupiectwo a trzecim rzemieślnicy. W 1630 roku Ordynki liczyły: 4 burmistrzów, 12 rajców, 24 ławników i 60 członków tzw. III Ordynku. Stemplami talarów odbito złote egzemplarze, którymi nagrodzono dowódcę oblężenia, oraz czterech burmistrzów. Zapewne nagrodzono nimi także, co bardziej zasłużonych obrońców. W sierpniu 1631 roku, przebywał w mieście król Zygmunt III Waza, a we wrześniu królewicz Władysław. Im podarowano też egzemplarze złote. Miały one wagę zbliżoną do 5 dukatów. Były notowane w zbiorze A. Potockiego, oraz na przedwojennych aukcjach u Helbinga. Znane są dwie odmiany z rewersem, gdzie przed napisem jest mała rozetka, lub duża lilia. Po wojnie był notowany tylko raz na aukcji w firmie Busso Peusa. Na rynku dostępne były dwa egzemplarze ze śladem po zawieszce oraz w zbiorze prywatnym z perforacją. Wszystkie złote egzemplarze Brandtalara traktowane były jako wyjątkowo prestiżowe nagrody i zazwyczaj noszone były na łańcuchach jako dekoracja stroju lub zbroi. Nasz półportugał ma także ślad po zawieszce od łańcucha i ślady naprawiania. Ogromnej rzadkości numizmat.

Wspaniała prezencja. Wiekowa czerwona patyna podkreśla detale miasta oraz przypomina ogień, Toruń wygląda jakby płonął.

Kopicki 8248 (R8); CNCT 1344; Złoto Wazów t. I 9 (R8)

Stan zachowania: 3+
Waga: 16,82 g Au
Średnica: 44,5 mm
Nr aukcji: Aukcja 12
Lot: 130
Data aukcji: 2017-10-21

Podobne przedmioty

Follow Us
Facebook Instagram YouTube
Antykwariat Numizmatyczny Michał Niemczyk od 1989 roku na rynku numizmatycznym
Organizujemy profesjonalne aukcje stacjonarne i internetowe. Posiadamy duże doświadczenie i renomę na rynku kolekcjonerskim i aukcyjnym na świecie. Oferujemy bezpłatną wycenę, skup gotówkowy i sprzedażą komisową, monet i medali z całego świata. W naszej ofercie znajdują się monety złote i srebrne (także monety inwestycyjne), złote sztabki, medale, odznaczenia, banknoty, monety współczesne, antyczne i średniowieczne. Wyceniamy pojedyncze przedmioty i całe kolekcje, pośredniczymy w gradingu amerykańskim monet i medali (NGC i PCGS). Gwarantujemy oryginalność, zapewniamy bezpieczeństwo, dyskrecję i kompleksową obsługę prawną transakcji. Zapraszamy do siedziby naszej Firmy, gdzie przyjmujemy numizmaty na nasze aukcje, bezpłatnie wyceniamy i prowadzimy skup za gotówkę.